.png)
Psikoterapilerin birincil amaçları arasında duygusal acıyı hafifletmek vardır. Acı çekmek ise farklı şekillerde karşımıza çıkar; stres, kaygı, depresyon, davranış problemleri, çatışma. Bazı acılarımız ise varoluşsaldır; yaş almak, ölüm ve hastalık gibi. Mindfulness, bireysel olarak yaşadığımız bu zorluklarla başa çıkabilmek için terapilerde uzun bir süredir yerini almaktadır.
Mindfulness en yaygın tanımıyla, şimdiki ana, maksatlı olarak, merak ve nezaketle, olduğu haliyle yargılamadan dikkat etmektir. Bireysel terapide kullanımının en önemli belirleyicisi terapiyi yapan kişinin mindful olmasıdır. Bunu direkt bir yaklaşım olarak uyguluyor olmanız gerekmeyebilir. Bambaşka bir yaklaşımla da çalışıyor olabilirsiniz. Hangi yönelimde çalıştığınızdan bağımsız olarak bu size seans içinde bir beceri kazandıracaktır. Terapistin mindful olmasının yolu da uygulamaları kendi üzerinde denemesinden geçer. Kendi içsel süreçlerine dair derin bir iç görü sahibi olmak mindfulness’ın bireysel terapide uygulanması açısından önemlidir. Terapist, bunu direkt bir teknik veya uygulama şeklinde sunmak yerine kendisinde vücut bulmasını sağlamalıdır.
Mindfulness temelli uygulamalar bireysel ve grup çalışmaları şeklinde uygulanır. Grup çalışmalarında eğitmen MBCT, MBSR vb. gibi kabul gören bir eğitmenlik sertifikasına sahip olmalıdır. Grup çalışmalarının belli bir program dahilinde uyarlanarak danışanın ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik düzenlenmesi gerekir. Burada ise terapistin nitelikli ve gerekli eğitimleri almış olması oldukça önemlidir.
Bireysel çalışma ise mutlaka bir ruh sağlığı uzmanı tarafından verilmelidir.
Psikoterapide mindfulness deneyime dayalı bir model olduğundan ötürü bir veya iki seans düzenlenerek öncesinden tanıtılması gerekir. Terapide nefes meditasyonları düzenli olarak uygulanabilir. Seansların başlangıcında terapistin ve danışanın şimdiki ana gelmesi daha etkin bir çalışma gerçekleşmesine katkı sağlar.
Mindfulness’ı bireysel terapiye eklemenin farklı yolları mevcuttur. İlki mindfulness uygulamalarının ses kayıtları ev ödevi çalışmaları olarak verilerek danışana düzenli olarak uzun meditasyon uygulamaları yaptırılır. Sonrasında deneyimlerini danışan seanslarına yansıtabilir. Bir diğeri ise, bedensel deneyimler ile başlayıp bu deneyimler ışığında ilerleyen süreçten sonra terapi içinde kullanılmasıdır.
Terapide Kullanımı Üzerine Araştırmalar
Yapılan bilimsel araştırmalar, kişisel mindfulness pratikleri gerçekleştiren terapistlerin, klinik çalışmalarını daha açık bir şekilde uyguladığı, iyi oluş halini olumlu etkilediği ve ilişki kurma becerilerini desteklediğini göstermiştir.
Mindfulness, terapistlere empati ve derin dinleme gibi danışan ve terapist arasında kurulan ilişkinin farklı bileşenlerini geliştirmelerinde fayda sağlar. Yani kendimizin farkında olurken aynı süreçte de danışanın da geçirdiği sürecin farkında olmak, onu işitip, görebilmek önemlidir.
Michalak ve arkadaşlarının 2018 yılında, Almanya’da yapmış olduğu araştırmaya göre beden taramasının, terapistler tarafından en çok tercih edilen uygulama olduğu görülmüştür. Ayrıca, informal mindfulness uygulamaları, nefes meditasyonu ve rahatlatan 5 duyuda, klinik çalışmalarında mindfulness kullanan terapistlerin çoğunlukla tercih ettiği diğer uygulamalardır. Araştırmaya katılan psikoterapistlerin büyük bir çoğunluğu bireysel terapilerinde danışanlarıyla birlikte mindfulness pratiklerini terapi sürecine dahil ederek eklektik bir şekilde kullandıklarını belirtmiştir.
Kristeller ve Johnson’ın (2005) yapmış olduğu bir başka çalışma ise mindfulness uygulamalarının bireysel terapide kullanılmasının, öz-şefkati ve öz-kabulu geliştirdiğini göstermiştir. Bu da danışan ile terapist arasında daha güçlü bir terapötik bağın ve güven duygusunun gelişmesine yol açmaktadır.
“Minfulness iyileştirici yani terapötik bir amaca yöneltildiğinde tanımına yargıda bulunmamak da giriyor. Amaçlı bir dikkatle farkındalık oluştuğunda, o anda yargıda bulunmaktan kaçınarak, tecrübeyi anbean göz önüne seriyor.’’
-Prof. Dr. Jon Kabat-Zinn
Psikoterapide Mindfulness Uygulamaları
Beden
• Uzun beden taraması
• Kısa beden taraması
• Beden ile şimdiki ana gelmek
• Mindful yürüyüş
• Mindful yoga
• Günlük yaşamda bedensel hareketleri fark etmek
Nefes
• Nefese odaklanarak şimdiki ana gelebilme
• Nefese odaklanarak zihin uçuşmasını fark etme
• Nefesi zorlukları seyreltmek için kullanmak
• Olasılıkları görebilmek için durak olarak kullanmak
Duyumlar
• Mindful yemek yeme
• Mindful dinleme
• Görme meditasyonu
• Dokunma meditasyonu
Düşünceler
• Düşünceleri izleme
• Meta düşünceleri fark etme
• Düşünce metaforları
• Düşüncelerin merkezinden uzaklaşma
Duygular
• Tehdit sistemi ile ilgili bilgilendirme
• Duyguları bedende araştırmak
• Duygu metaforları
Kabul
• Yargısızca dinleme yoluyla örnek olma
• Olanları olduğu haliyle ele alma
Şefkat
• Nezaket meditasyonu
• Şefkat meditasyonu
• Şefkat molası
• Öz eleştiri ile ilgili farkındalık
Mindfulness'ın Temel Mekanizmaları
Hölzel ve arkadaşları (2011) Mindfulness uygulamalarının terapötik sürece uyarlanmasını 4 alt başlıkla ele almıştır;
1)Bedeni Fark etmek
Mindfulness’ta beden hep şimdiki anı temsil eder. Çünkü zihnimiz zaman zaman geçmiş ve geleceğe uçuşsa bile bedenimiz hep şimdi ve buradadır. Mindfulness uygulamalarında da çoğunlukla beden üzerine çalışmalar yapılır. Beden hakkında düşünmek ve bedenin ayrımsamasının yapılması önemli bir beceridir.
2)Duygu Regülasyonu
Bedenimiz, yaşadığımız coğrafya, biyolojik özelliklerimiz, duygularımız, düşüncelerimiz… Aslında yaşamımızdaki seçimlerimizin çoğu bize ait değil. Bunu kabul etmemiz duygularımızı düzenleyebilmemiz açısından çok önemli. Duygu regülasyonunda yapılması gereken ilk adım duygu ile temasa geçmek, sakince yüzümüzü dönmek ve fark etmektir. Bireysel terapi seanslarında, danışanların zorlayıcı duyguları ve düşünceleri ifade etmelerine yardımcı olmak, bu duygu ve düşüncelerle yüzleşmelerine ve onları düzenlemelerine destek sağlamak esastır.
3)Dikkatin Düzenlenmesi
Mindfulness uygulamaları, dikkatimizi şimdiki anda deneyimlediklerimize yönlendirmeye yarar. Dikkatimizi niyetimizden bağımsız bir şekilde gözlemleyebilmeyi hedefler.
4)Kendimize Dair Bakış Açısı
Terapötik süreçte mindfulness uygulamaları ile değişen, duygular, hisler ve düşünceler gözlemlenerek ve onlara verdiğimiz tepkiler fark edilerek, deneyimlenen her şeye ev sahipliği yapan benliği kişinin fark etmesine yardımcı olur.
Özetle;
Germer(2016) Mindfulness’ın psikolojiye 3 şekilde dahil olabileceğini önermiştir;
1.Terapistin Mindful olması
2.Danışana Mindfulness öğretmesi ve seanslarında örtük olarak kullanması
3.Terapi sürecine mindfulness’ı dahil etmesi
Genel olarak baktığımızda mindfulness kavramsaldan çok deneyimsel bir süreçtir. İçerikten ziyade, içerikle olan ilişki biçimimizi düzenlemek içindir. Her yaklaşım ne olursa olsun bireyi özgürleştirmek amacı ile oluşturulmuştur. Bizi acı çektirmekten kurtaran, bizi durumların, kişilerin, olayların bağından kurtaran her şey özgürleştiricidir. Dolayısıyla mindfulness’ın bireysel terapide kullanılmasının en temel niyeti tüm diğer yaklaşımlarla ortaktır. Bireylerin duygularının, düşüncelerinin, eylemlerinin ve davranışlarının farkına varmaları sağlanarak içgörü kazanmamızı sağlamaktır.